آزولا Azolla
آزولا نوعی سرخس آبزی کوچکی است از تیره Salviniaceae که در آب به حالت شناور زندگی کرده و غالباً در مناطقی که دارای آب راکد هستند وجود و قادر به زندگی می باشد. حتی در برخی از شالیزاها می توان آن را به وفور مشاهده کرد.
درازی طبیعی آن حدود 5/2 سانتی متر بوده، ریشه آن به حالت شناور در آب قرار داشته و حدود 2 تا 5 سانتی متر طول دارد. سرعت رشد آن خیلی زیاد بوده و به صورت لایه هائی ر وی هم قرار می گیرند. آزولا معمولاً دارای سه نوع ریشه است که عبارتند از :
ریشه های چون به رنگ سبز، ریشه های فعال دارای تارهای کشنده بوده و سرانجام ریشه های مسن که به رنگ قهوه ای می باشند . ریشه ها توسط آلک های همزیست که در حفره های بزرگ قرار می گیرند کنترل گردیده و در افزایش ازت محیط زیست خود اثر بسیار زیادی خواهد داشت.
ساقه آزولا به صورت ریزوم های شاخه ای شناور بوده که دارای برگهای کوچک و متقابل و دو قسمتی می باشد. سطح روئی برگ به رنگ سبز و کلروفیل دار و داری حفره های کوچکی می باشد. بخش زیری برگ نازکتر از قسمت روئی بدون کلروفیل، همراه با بافت اسفنجی به رنگ سفید یا صورتی است و برگها به حالت نیمه شناور درآب می باشند. آزولا می تواند به روشهای سبزینه ای و جنسی تکثیر نماید بدین صورت که هرگاه بافتهای سبز آن را در آب قرار دهند شروع به تکثیر خواهدنمود. سرعت رشد و تکثیر آن بسیار زیاد بوده و در مدت زمان کوتاهی می تواند سطح وسیعی از آب را اشغال نماید فعالیت آن نیز در درجات حرارت بین 20تا 35 درجه بخوبی صورت گرفته و هرگاه درجه حرارت محیط به بیش از 40 و کمتر از 5 درجه سانتیگراد برسد رشد آن متوقف خواهد شد .
در محیط رشد ازولا می یابد مواد غذائی مناسب خصوص فسفر، پتاس، منیزیوم، آهن و همچنین روی، منگنز، کبالت، مس و بر وجود داشته باشد. مقدار مصرف به صورت سوپر فسفات برای هر هکتار محیط رشد آزولا حدود5 تا 10 کیلو گرم است.
دوره رشد آزول تابع شرایط جوی محیط، رقم و مقدار بافت سبزینه ای که برای کاشت مصرف شده در حدود 25 تا 30 روز است و در هر مرحله رشد حدود10 تا 15 تن محصول تر تولید می گردد که در نتیجه حدود 20 ت 40 گرم ازت نیز حاصل می شود و در هرسال می توان در محیط رشد آن حدود 300تا 325 تن آزولای تر و حدود 800تا 1000 گرم ازت تولید نمود.

از ازولا به دو صورت می توان در شالیزارها استفاده کرد:
الف- بعد از برداشت برنج : می توان آن را به عنوان کود سبز کشت کرده و قبل از کاشت برنج در بهار سال آینده زیر خاک نمود
ب - همزمان با کاشت برنج: بدین ترتیب که در هر هکتا رشالیزار حدود 500 کلیو گرم از بافت آزولا را حدود یک هفته بعد از نشاکاری در مزرعه بخش نمود.
گونه ها ی مهم آزولا
آزولا در مناطق مختلف رشد خود دارای چند گونه می باشد که مهمترین آنها عبارتند از :
1- Azolla caroliana
مرکز اولیه این گونه از مناطق غرب آمریکای شمالی ، آمریکای جنوبی و آمریکای مرکزی بوده، همچنین در استرالیا ، فرانسه و مکزیک نیز وجود دارد
Azolla filiculoides
مرکز اصلی این گونه نیز از آمریکاست لکن در استرالیا، نیوزلاند، انگلستان، آلمان، و ژاپن وجود دارد. این گونه در برابر سرما مقاوم تر از سایر گونه ها بوده و بهترین درجه حرارت برای رشد آن 22تا 25 درجه سانتیگراد است.
این گونه تا 5 درجه سانتیگراد می تواند به رشد خود ادامه دهد. در محیط هائی که خیلی اسیدی بوده و شدت نور زیاد باشد این گونه بخوبی نمی تواند رشد نماید. لکن در محیط هائی که PH آنها برابر 5 و شدت نور برابر با 15000 لوکس بوده و یا در محیط هائی که PH آنها حدود9 تا 10 و شدت نور خیلی زیاد و حدود 60000 لوکس باشد بخوبی رشد نماید.
مناسب ترین PH برای رشد آن برابر 5تا 7 می باشد. هرچه شدت نور زیاد باشد رنگ برگهای آن قرمز تر می گردد ولی در نورهای کم برگها به رنگ سبز می آید
3- Azolla microphylle
این گونه بیشتر در آمریکای مرکزی پراکنده بوده و در محیط های گرم و نیمه گرمسیر بهتر رشد می نماید و در جنوب هندوستان نیز وجود دارد.
4- Azolla mexicana
مناطق پراکندگی این گونه در قسمتهای غرب آمریکای شمالی و شمال آمریکای جنوبی و آمریکای مرکزی بوده ولی مرکز اولیه آن مکزیک است . این گونه در مناطق گرم بهتر رشد می نماید.
5- Azolla pinnata
این گونه در آفریقای مرکزی سودان و کناره های رود نیل وجود داشته لکن مرکز اصلی آن را شمال آفریقا بخصوص کناره های رود نیل است و در مناطق نسبتاً گرم و مرطوب بهتر رشد می نماید .
6- Azolla Pinnata
این گونه بیشتر در قاره آسیا پراکنده بوده و بیشترین مناطق پراکندگی آن در آسیا کشورهای فلیپین، چین، تایوان، هندوستان ویتنام اندونزی بوده ولی در استرالیا و برخی از مناطق آفریقا نیز دیده شده اینگونه در مناطق معتدل رشد بهتری داشته و در برخی از کشورها مانند ویتنام در تمام طول سال رشد خود را ادامه داده و در این کشور به آزولای سبز معروف گردیده است در مناطقی که آفات و کمبود کود فسفر نیز مقاومت کافی از خود نشان دهد درمحیط هائی که PH آنها بین 5/6 تا 8 باشد بخوبی رشد می نماید.


